In augustus 2023 start het nieuwe programma bedrijfseconomie havo. Er is veel inhoud geschrapt in het examenprogramma. Alle lesmethodes moeten worden aangepast. In deze blogpost leggen we uit wat er precies verandert in de syllabus 2024. In een volgende blogpost vertellen we meer over de veranderingen in 2025.

“Te weinig tijd om het examenprogramma goed te behandelen.”

In augustus 2018 starten docenten en leerlingen met het nieuwe vak bedrijfseconomie. In de jaren die volgen, kijkt de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) kritisch naar de invoering van het nieuwe examenprogramma met behulp van enquêtes en interviews. Uit het meerjarige monitoronderzoek van SLO wordt al snel duidelijk dat het havo-programma nog steeds ‘overladen’ is. Een terugkerend probleem dat eerder ook voor het vak economie speelde. “Docenten hebben vooral bij het havo programma te weinig tijd om het examenprogramma goed te behandelen.” De vraag is hoe dat komt. Staan er teveel eindtermen in de syllabus of staat er te veel inhoud in (sommige) lesmethodes? De meningen hierover verschillen.

Schrappen in de syllabus

De conclusies uit het monitoronderzoek van SLO zijn aanleiding voor het College voor Toetsen en Examens (CvTE) om in oktober 2021 een syllabuscommissie bedrijfseconomie te laten starten onder leiding van dr. Quincy Elvira. De commissie richt zich in eerste instantie op de syllabus havo “omdat de zorgpunten daar het grootst zijn.” De vwo-syllabus is later aan de beurt.

Als in april 2022 een conceptversie van de syllabus voor bedrijfseconomie havo wordt gepubliceerd, blijkt dat er flink is geschrapt in de eindtermen. Cumulus schrijft in haar reactie aan het CvTE: “Door de voorgestelde wijzigingen van de syllabuscommissie wordt het examenprogramma bedrijfseconomie havo zeker minder overladen. De commissie heeft relatief veel begrippen geschrapt. Een eerste inschatting leert ons dat de vermindering in lestijd echter relatief beperkt is. Daarvoor zal er toch echt meer geschrapt moeten worden. Zeker als de syllabuscommissie het belangrijk vindt dat er ruimte is voor keuzeonderwerpen.” In de – begin september gepubliceerde – syllabus voor het eindexamen 2025 is uiteindelijk nog meer vakinhoud geschrapt.

“Dit zal consequenties hebben voor lesmethoden.”

De commissie Elvira kiest voor een wijziging in twee stappen:

• Eindexamen 2024: in een “nader vastgestelde” syllabus 2024 zijn enkele eindtermen geschrapt. Hiermee wordt de omvang van de CE-stof beperkt. Dit heeft (beperkte) gevolgen voor de huidige 4 havo klassen.
• Eindexamen 2025: in de nieuwe syllabus 2025 zijn heel veel begrippen en eindtermen geschrapt maar ook nieuwe eindtermen toegevoegd. Het CvTE schrijft aan de educatieve uitgeverijen: “Dit zal consequenties hebben voor lesmethoden.”

Wordt het programma bedrijfseconomie havo met de voorgestelde wijzigingen minder overladen? Het antwoord is ‘ja’ maar wel onder een belangrijke voorwaarde: het werk van de commissie Elvira gaat alleen tot een minder overladen havo-programma leiden als de educatieve uitgeverijen ook daadwerkelijk schrappen in hun lesmethodes. Anders kan het SLO over een paar jaar weer dezelfde conclusie trekken in haar evaluatie.

Wat wordt er geschrapt voor het eindexamen in 2024?

Om zo snel mogelijk iets te doen aan de overladenheid van het examenprogramma, kiest de commissie Elvira ervoor om een aantal eindtermen uit de syllabus bedrijfseconomie havo 2024 te schrappen. Dit betreft dus de leerlingen in de huidige 4 havo klassen en heeft invloed op de lesprogramma’s van het huidige en het volgende schooljaar. Wat wordt er precies geschrapt?

• Erven en schenken: de eindtermen 11.4.4 en 11.4.5 over erven en schenken zijn geschrapt en worden dus niet getoetst in het eindexamen bedrijfseconomie havo 2024. In Cumulus betreft dit drie lessen in het onderwerp Samenleven die in de huidige vierde klas kunnen worden geschrapt of als keuzeonderwerp kunnen worden behandeld.
• Causation en effectuation: de eindtermen 12.2.1, 12.2.2 en 12.2.3 over causation en effectuation zijn geschrapt en worden dus ook niet getoetst in het eindexamen bedrijfseconomie havo 2024. In Cumulus betreft dit twee lessen in het onderwerp Ondernemen die in de huidige vierde klas kunnen worden geschrapt of als keuzeonderwerp kunnen worden behandeld.
• Bedrijfsresultaat en financieringsresultaat: de begrippen bedrijfsresultaat en financieringsresultaat zijn geschrapt uit de syllabus 2024. Vanaf het eindexamen 2024 gebruiken de havo-leerlingen nog maar één resultaat-begrip: resultaat (voor of na winstbelasting). De begrippen bedrijfsresultaat en financieringsresultaat worden (vooral) in 5 havo gebruikt. De gevolgen voor de huidige 4 havo klassen zijn dan ook beperkt.
• Voorziening: het begrip voorziening (domein G) is geschrapt uit de syllabus 2024. Ook dit is een begrip dat vooral in 5 havo wordt gebruikt.

Wat betekent dit voor Cumulus?

Het is erg vervelend voor zowel docenten als leerlingen als er in het examenjaar 2023-2024 begrippen in de lesmethode staan die niet terugkomen op het eindexamen. Het Cumulus team kiest er dan ook voor om voor het schooljaar 2023-2024 alle inhoud met betrekking tot erven en schenken en de begrippen causation, effectuation, bedrijfsresultaat, financieringsresultaat en voorziening uit alle lessen, samenvattingen, opgaven en toetsopgaven in Cumulus te verwijderen (of toe te voegen als keuzeonderwerp).

Wat wordt er geschrapt voor het eindexamen in 2025?

In de syllabus bedrijfseconomie havo 2025 zijn nog veel meer begrippen en eindtermen geschrapt maar ook nieuwe eindtermen toegevoegd. In het schooljaar 2023-2024 start een nieuwe lichting leerlingen in 4 havo met de voorbereiding op het eindexamen in 2025. Alle lesmethodes moeten worden aangepast. Wat er precies gaat veranderen in het nieuwe programma, lees je binnenkort op ons blog!

Klaar voor Cumulus bedrijfseconomie?

Steeds meer scholen zijn klaar voor Cumulus bedrijfseconomie en stappen over. Met een nieuwe syllabus in aantocht en het einde van de afschrijvingstermijn van bestaande boeken in zicht, is het een heel goed schooljaar om opnieuw kritisch te kijken naar de verschillende lesmethodes bedrijfseconomie en een overstap naar Cumulus te overwegen.

Heb je vragen over Cumulus of over de nieuwe syllabus bedrijfseconomie havo? Je kunt ons bereiken via info@cumulus.co of 06 – 18 47 55 47.

---

Over Cumulus

Cumulus combineert de kracht van digitaal en papier in lesmethodes, toetsmakers en examenbundels voor economie en bedrijfseconomie. Probeer de gratis demo op cumulus.co en bestel een proefexemplaar van onze werkboeken op cumulus.co/proefexemplaar.

Nieuw in Cumulus: Test jezelf!

Test jezelf is de eerste stap in de ontwikkeling van een nieuwe oefenomgeving voor de leerling. Met behulp van een digitale formatieve toets controleert een leerling aan het einde van een onderwerp of hij de kennis en vaardigheden van een onderwerp beheerst en klaar is voor moeilijkere opgaven uit het werkboek. De leerling en de docent krijgen automatisch inzicht in de resultaten.