Het eindexamen bedrijfseconomie havo 2020 ging niet door maar werd wel gepubliceerd. Wat kunnen we leren van dit eindexamen? En wat betekent dat voor de examenvoorbereiding in 5 havo en 6 vwo?

In januari 2020 schreven we een blog over het eerste eindexamen bedrijfseconomie: “Op dinsdag 19 mei maakt de eerste lichting havo-leerlingen het nieuwe eindexamen bedrijfseconomie. Docenten en leerlingen zijn in de lessen op school bezig met de laatste onderwerpen.” Dat liep door corona even iets anders…

In de tussentijd is het bewuste eindexamen gepubliceerd door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE schrijft: “Dit examen geeft u inzicht in de wijze waarop het nieuwe vak bedrijfseconomie in mei 2020 zou zijn geëxamineerd. Dit inzicht kan u helpen om nog gerichter keuzes te maken in de voorbereiding van uw leerlingen op het centraal examen 2021.”

Een zachte landing?

Het CvTE sprak de laatste jaren vaak over een ‘zachte landing’ bij de nieuwe eindexamens: “Het CvTE weet dat bij de implementatie van een nieuw vak voorzichtigheid geboden is. Het zal dan ook niet zo zijn dat het nieuwe centraal examen compleet afwijkt van wat het veld gewend is.” Dat klopt. Er zijn nog steeds 6 opgaven en ongeveer 30 vragen. Er is een bijlage met 6 informatiebronnen en een aantal uitwerkbijlagen. Opgave 2 en 5 zijn – zoals altijd – de grote opgaven met informatiebronnen. Geen verrassingen dus.

Wat ook geen verrassing is maar wel opvalt, is het aantal rekenvragen en de verdeling tussen ‘nieuwe’ en ‘oude’ onderwerpen. 

Mooie verdeling tussen ‘nieuwe’ en ‘oude’ onderwerpen

Cumulus is de enige lesmethode die het gehele examenprogramma vertaalt in lessen die de docent direct kan gebruiken maar ook naar eigen inzicht kan aanpassen. Door deze vertaalslag van de vakinhoud naar individuele lessen kunnen we ook inzicht geven in de verdeling van het aantal lessen over ‘nieuwe’ en ‘oude’ onderwerpen (uit het M&O programma). Conclusie: in Cumulus bedrijfseconomie havo wordt ongeveer 30% van het aantal lessen in het gehele examenprogramma (alleen eindexamenstof) besteed aan nieuwe onderwerpen. Hoe zit dat bij het eindexamen 2020?

De nieuwe onderwerpen komen in het examen van 2020 ruim aan bod: opgave 2 begint met een aantal vragen over het marketingplan, opgave 5 is een mooie grote opgave over de erfenis van Johan en opgave 6 gaat in zijn geheel over het onderwerp personeel. Hoeveel punten kunnen er in totaal worden behaald bij vragen over nieuwe onderwerpen? 20 van de 59, oftewel 34%. Een vergelijkbare verdeling met de inhoud in Cumulus.

Minder rekenwerk

Het aantal rekenvragen in het examen bedrijfseconomie 2020 is duidelijk minder dan we gewend zijn van het vak M&O. In de laatste vier eindexamens M&O kon met rekenvragen gemiddeld 75% van de punten worden gescoord. In het examen bedrijfseconomie 2020 was dit nog maar 60% (overigens wel meer dan de 53% in het voorbeeldexamen bedrijfseconomie havo 2018). De ene leerling (of docent) is hier blij mee, de ander juist niet. Het is in ieder geval belangrijk om de leerlingen hierop voor te bereiden.

Wat doet Cumulus met het examen 2020?

Zowel docenten als educatieve uitgeverijen kunnen elk jaar weer leren van de eindexamens. De syllabi voor bedrijfseconomie zijn redelijk duidelijk maar er zijn altijd (onvermijdelijke) interpretatie kwesties. Daarnaast weten examenmakers bijna altijd weer een net iets andere draai aan een concept of context te geven. Dat is knap en daar kun je alleen maar van profiteren. Voor een uitgever is het belangrijk de geleerde lessen zo snel mogelijk te verwerken in de lesmethode. Docenten en leerlingen profiteren dan optimaal.

Een verdere analyse van het eindexamen bedrijfseconomie havo 2020 leert ons dat de inhoud van de opgaven heel goed aansluit bij de inhoud en het niveau van de lessen in Cumulus. Het Cumulus lesprogramma blijkt goed aan te sluiten bij de syllabus zonder dat het programma overladen wordt (een veelgehoorde klacht van docenten die met andere lesmethodes werken). Dat is mooi en geeft vertrouwen.

Naar aanleiding van het eindexamen 2020 hebben we een aantal (kleine) inhoudelijke verbeteringen gemaakt aan de lessen (in het nieuwe schooljaar ook in de nieuwe versie van de werkboeken):

• Pull- en push-strategie (vraag 8): de begrippen push-strategie en pull-strategie worden in de praktijk op verschillende manieren gebruikt. In de klassieke uitleg is er sprake van een push-strategie als de onderneming haar marketinginspanningen op de tussenhandel richt en van een pull-strategie als de onderneming zich direct op de consument richt. In de praktijk is er echter vaak geen sprake meer van tussenhandel en wordt er nog steeds gesproken van push en pull-marketing. Voor die uitleg (zonder tussenhandel) hebben wij gekozen in Cumulus. Echter, in het eindexamen worden push-strategie en pull-strategie geassocieerd met respectievelijk tussenhandel en consument. We hebben dit daarom overal online aangepast (bespreek dit ook met de leerlingen).
• Cao (vraag 26): het antwoord op vraag 26 stelt dat “in een individuele arbeidsovereenkomst ten gunste van de werknemer van de cao afgeweken mag worden”. Dit hebben we expliciet opgenomen in de betreffende les in Cumulus. In de syllabus staat met betrekking tot de cao slechts deze eindterm: “de verschillen tussen een cao en individuele arbeidsovereenkomst noemen”. Wat die verschillen precies zijn en hoever een lesmethode daarin moet gaan, is helaas niet duidelijk. 

Op basis van het examen 2020, zie we twee andere toekomstige verbeteringen:

• Rekenen met indexcijfers: er is in Cumulus bedrijfseconomie een aantal opgaven waar indexcijfers in voor komen. Er zijn echter geen aparte lessen over het rekenen met indexcijfers. Voor leerlingen kan dat wel nuttig zijn. In januari voegen we daarom één of twee lessen over het rekenen met indexcijfers toe aan Cumulus bedrijfseconomie. Deze kunnen in de examenvoorbereiding eventueel alvast worden gebruikt.
• Nieuwe opgaven: de meeste opgaven uit het examen 2020 zijn zeer geschikt om op te nemen in de lesmethode. Dat gaan we dan ook doen. In de tussentijd hebben we de opgaven vast opgenomen in Cumulus als ‘Extra opgaven’ (alleen digitaal beschikbaar voor leerlingen en docenten). De opgaven kunnen dus worden gebruikt in de examenvoorbereiding van dit jaar.

Nieuw in Cumulus: de examenbundel!

We raden natuurlijk aan om extra aandacht te besteden aan het examen 2020 in de examenvoorbereiding. Behandel bijvoorbeeld een deel van het examen in de lessen en geef de leerlingen aan het einde van de reguliere lessen een kopie van het examen mee naar huis.

Ter voorbereiding op het eindexamen biedt Cumulus de leerlingen Supersamengevat (een samenvatting van het gehele examenprogramma) en extra structuur en houvast met voor elk onderwerp een ‘stappenplan’.

Dit stappenplan bestaat uit de volgende onderdelen:

1. Leerdoelen: wat moet een leerling kennen en kunnen?
2. Samenvatting: een uitgebreide samenvatting van de theorie inclusief rekenvoorbeelden en stappenplannen
3. Begrippen: definities van de belangrijkste begrippen uit het onderwerp
4. Uitlegvideo’s: extra uitleg met behulp van video’s
5. Opgaven: kleine, grote en examenopgaven voor in de les en thuis

In het eerste kwartaal van 2021 voegen we daar een Cumulus examenbundel aan toe: een combinatie van Supersamengevat en een aantal opgaven per onderwerp.

Wat kun je binnenkort verwachten op ons blog?

• Een interview met docent Anton Nanninga van Pantarijn uit Wageningen over de volgende stap in de ontwikkeling van Cumulus.
• Een uitgebreid stuk over de belangrijkste wijzigingen in het nieuwe examenprogramma economie havo (syllabus 2023). In een eerdere blogpost schreven we al over de wijzigingen in de syllabus 2021.

* * *

Over Cumulus

Cumulus combineert de kracht van digitaal en papier in nieuwe lesmethodes economie en bedrijfseconomie. Probeer de gratis demo op cumulus.co.