Er wordt heel wat gedroomd in het onderwijs.

De dromen zijn vaak groots en meeslepend. Ons Onderwijs 2032 is bezig “het hele curriculum van de basisscholen en het voortgezet onderwijs op de schop te nemen”. En Claire Boonstra droomt met haar Operation Education over het “ontketenen van het oneindige potentieel van de mensheid”.

De dromen komen vaak op hele specifieke, mediagenieke momenten. Diederik Samsom droomt – met het oog op de nieuwe verkiezingen – over ‘De Nieuwe School’, een school waar leraren weer centraal staan en waar doorstroming van lagere naar hogere niveaus mogelijk is. “Diederik, laat maar”, aldus René Kneyber in Trouw.

En de dromen keren ook regelmatig terug. Er wordt bijvoorbeeld al heel lang gedroomd over maximaal 20 lesuren per week, er wordt door sommigen continu gedroomd over de terugkeer van de middenschool, en elk jaar wordt er in mei gedroomd over het afschaffen van het centrale eindexamen.

Als onze onderwijsdromen nou eens wat kleiner en minder hoogdravend zouden zijn. Als onze dromen zouden aansluiten bij de dagelijkse praktijk van het lesgeven. En als we die dromen nou ook eens daadwerkelijk zouden realiseren. Ja, dan zouden we de docent echt helpen.

Industriële revolutie

Onderwijsvernieuwers en andere ideologen aan de zijlijn van het onderwijs verwijzen vaak naar de industriële revolutie als het gaat over het huidige onderwijs. Ongeveer zo: “Het onderwijs is een zwaar verouderd systeem gebaseerd op de industriële revolutie. In onze snel veranderende samenleving moet het echt helemaal anders.” Nou valt dit wel mee, dat hoeven we docenten niet uit te leggen. Jaap Dronkers noemde de “snel veranderende samenleving” altijd pseudo-sociologie en elke docent weet waar het om draait in het onderwijs. Bart-Jan Spruyt verwoordde het in 2013 duidelijk in Trouw: “Onderwijs is en blijft een vorm van kennisoverdracht. Er is een curriculum. Er zijn dingen waarvan wij als samenleving vinden dat kinderen die moeten weten. Dingen die de leraar weet, en de leerling niet. Dat mag ouderwets klinken, maar het is en blijft de kern.”

Er is echter één belangrijke taak in het dagelijks leven van de docent die nog wel stamt uit de ‘oudheid’: het maken van toetsen en schoolexamens.

Knippen en plakken

Twintig jaar geleden werden op het Da Vinci College in Purmerend de toetsen en schoolexamens voor het vak economie gemaakt met ouderwets knip-en-plak werk. Met schaar, papier en lijm werden individuele opgaven tot een toets gevormd. Met pen werd de nummering van de vragen aangepast, de boel werd gekopieerd en klaar was Kees, of in dit geval Ronald. Anno 2016 is er weinig veranderd. We kennen ze allemaal: docenten die nog steeds met schaar, papier en lijm een toets of schoolexamen maken. Misschien doet u het zelf ook nog wel eens?

Digitaal knippen-en-plakken komt natuurlijk veel meer voor. Maar ook dat is veel werk, voor (sommige) docenten is het opmaken van een toets in Word een gruwel. Doordat het proces teveel tijd kost, blijft er minder tijd over voor de inhoud van de toets (zoals het niveau van de opgaven, de spreiding van de onderwerpen of het zelf maken van een grote, complexe opgave). Een gevolg is bovendien dat toetsen en schoolexamens op grote schaal hergebruikt worden. Toetsen gaan circuleren onder leerlingen (en worden gedeeld via Facebook-groepen), inhalers krijgen vaak dezelfde toets als de rest van de klas, nieuwe, actuele (soms betere) opgaven worden niet gebruikt voor toetsen.

Dromen

Je zou toch denken dat de technologie ons hierbij een handje kan helpen? Waarom bestaat er niet een ‘eenvoudig’ digitaal programma waarmee een docent toetsen kan samenstellen, bewaren, downloaden, aanpassen en afdrukken? Een stuk digitaal gereedschap waarmee je opgaven online bekijkt en selecteert, waarbij de nummering van de vragen automatisch wordt aangepast, waarbij de uitwerkbijlage aan het einde wordt toegevoegd, waarbij er meteen een titelblad met klas, onderwerp, duur en weging wordt aangemaakt en waarbij het antwoordmodel ook klaar staat. Klik, klik, klik, klaar. Dat klinkt toch als een droom?

En zou het niet geweldig zijn als in dit programma een continu groeiende set opgaven zit, waar docenten aan kunnen bijdragen. Waar docenten suggesties kunnen doen voor het aanpassen van de moeilijkheidsgraad, voor het toevoegen of verwijderen van een vraag of voor het toevoegen van een zelfgemaakte opgave. En het zou helemaal mooi zijn als centraal gemaakte verbeteringen automatisch worden verwerkt in alle reeds bewaarde toetsen van een individuele docent. Droom lekker verder, zult u misschien zeggen.

Hoewel, de oplettende lezer weet waar dit naar toe gaat. Cumulus lanceert deze week met trots de toets- en schoolexamenmaker. Met de functionaliteit zoals bovenstaand beschreven in onze ‘droom’. Met havo- en vwo-opgaven per onderwerp, ingedeeld op ‘toetsen’ en ‘examens’. De manier van toetsen blijft hetzelfde (op papier!), maar de manier van toetsen maken, is enorm verbeterd.

De toets- en schoolexamenmaker is volledig beschikbaar voor scholen met een betaalde account. Heeft u een proefaccount? Voor een impressie van de toets- en schoolexamenmaker hebben we een korte schermopname gemaakt die op ons youtube kanaal te zien is.

Nu begint het pas

Net als met de Cumulus lessen, opgaven en aanvullingen is dit niet het einde van een ontwikkelingsproces. Vandaag begint het pas. De technologie helpt ons een handje maar het draait uiteindelijk om de inhoud.

De eerste 66 toets- en examenopgaven voor het eerste thema ‘Geldzaken’ zijn opgenomen in Cumulus. De opgaven voor de overige thema’s worden de komende maanden (voor de start van het nieuwe schooljaar) in stappen toegevoegd. U heeft vast ook mooie en goede toetsopgaven gemaakt in het verleden. Deel deze met de Cumulus redactie zodat andere docenten economie hier van kunnen profiteren. Door als een netwerk van economie docenten samen de inhoud te verbeteren, vergroten we de kwaliteit van het onderwijs.